Żubr europejski nizinny - Bison bonasus

Systematyka
KRÓLESTWO - zwierzęta
TYP - strunowce
GROMADA - ssaki
RZĄD - parzystokopytne
RODZINA - krętorogie
RODZAJ - żubr
GATUNEK - żubr nizinny (Bison bonasus)

Występowanie
Ukraina, Białoruś, Litwa, Słowacja, Rosja oraz w Polsce na terenie Puszczy Białowieskiej, Puszczy Boreckiej, Puszczy Piskiej, Puszczy Knyszyńskiej oraz w Bieszczadach (ok. 150 żubrów znajduje się w zamkniętych hodowlach).

Środowisko życia
Lasy mieszane z podmokłymi polanami.

Charakterystyka
Samce - masa 800 - 900 kg, wysokość w kłębie 170 - 200 cm. Samice - masa 500 - 600 kg i więcej, wysokość w kłębie 160 - 190 cm. Głowa żubra jest stosunkowo duża i ciężka o szerokim i wypukłym czole, oczy małe, krótkie rogi skierowane do góry i zagięte do środka. Szyja żubra jest gruba, krótka z wyraźnym podgardlem. Przód tułowia wygląda na bardzo potężny na skutek silnie rozwiniętego kłębu i porastającej go kasztanowo-brunatnej sierści, która w zimie jest ciemniejsza niż latem. Sierść w dolnej części głowy, przodu i szyi jest długa, na głowie, karku i kłębie występuje grzywa złożona z włosów ościstych.

Tryb życia
Żyją w stadach, samice wraz z młodymi tworzą grupę prowadzoną przez najstarszą krowę, samce tworzą odrębne stada lub żyją samotnie. Komunikują się za pomocą dźwięków zwanych chruczeniem.

Odżywianie
Pokarmem są zioła, trawy, liście krzewów, pąki i kora drzew (zwłaszcza brzóz), chętnie zjadają też żołędzie. Według badań przeprowadzanych na terenie Parku Białowieskiego dorosły żubr zjada od 40 do 60 kg paszy na dobę. Żerowanie zajmuje mu 50 - 80% czasu od wschodu do zachodu słońca.

Rozród
Na czas rui (sierpień - wrzesień) łączą się w większe stada liczące 30 - 40 sztuk. Dojrzałość fizyczną uzyskują w wieku 2 - 3 lat (samce), 3 - 4 lat (samice). Ciąża u żubra trwa 9 miesięcy, matka opiekuje się potomkiem do 2 roku życia. Młode po przyjściu na świat ważą od 15 do 35 kg.

Zagrożenie i ochrona
Nie ma naturalnych wrogów. Jest gatunkiem podlegającym ochronie całkowitej. Został wpisany do Czerwonej Księgi jako gatunek zagrożony wyginięciem.

Jeleń szlachetny - Cervus elaphus

Systematyka
KRÓLESTWO - zwierzęta
TYP - strunowce
GROMADA - ssaki
RZĄD - parzystokopytne
RODZINA - jeleniowate
RODZAJ - jeleń
GATUNEK - jeleń szlachetny (Cervus elaphus)

Występowanie
Europa Środkowa i Południowa, część Półwyspu Skandynawskiego, Afryka Północna, Azja od Morza Czarnego do Morza Ochockiego i Morza Japońskiego. Introdukowany także w wielu innych krajach. W Polsce występuje we wszystkich większych kompleksach leśnych.

Środowisko życia
Nizinne i górskie lasy liściaste, iglaste i mieszane z dostępem do wody. W okresie wiosennym łąki i szuwary, latem i jesienią lasy dębowo - bukowe, zimą bory sosnowe.

Charakterystyka
Długość ciała do 2,5 m, ogona do 22 cm, wysokość w kłębie 75 - 150 cm, ciężar ciała do 350 kg. Ubarwienie sierści czerwono-brunatno-rudawe latem i płowe zimą. Na pośladkach występuje wydłużona brązowo-żółta plama zwana lustrem. Poroże byka w formie wieńca (np. szpicaki, widłaki, ósmaki, szóstaki) jest masywne, a liczba odgałęzień może dochodzić do 30 sztuk. Ma dobry węch, świetny słuch i wzrok.

Tryb życia
Dorosłe samce są samotnikami łączącymi się w małe stada tylko w okresie godowym. Komunikują się przy pomocy dźwięków oraz za pomocą zapachów. Śpią tylko 60 do 100 minut na dobę.

Odżywianie
Zwierzęta roślinożerne. Pokarmem są głównie trawy, zioła, pędy, liście, kora i owoce drzew i krzewów. Żerują wczesnym rankiem i wieczorem, a także nocą, w dzień ukrywają się w leśnych gęstwinach.

Rozród
Zwierzęta żyworodne. Dojrzałość płciową osiągają w drugim roku życia. Samiec gromadzi na swoim terytorium haremy składające się z kilkunastu samic (łań). Rykowisko rozpoczyna się na przełomie września i października. Ciąża trwa około 235 dni, samica rodzi zwykle jedno młode (cielę), które przebywa z matką do 10 miesiąca życia. Żyją do 20 lat.

Zagrożenie i ochrona
Naturalnym wrogiem jest wilk, ryś i niedźwiedź. Podlega ochronie okresowej. Jest zwierzyną łowną. Przez człowieka są pozyskiwane dla mięsa, skór i poroża.

Daniel zwyczajny - Dama dama

Systematyka
KRÓLESTWO - zwierzęta
TYP - strunowce
GROMADA - ssaki
RZĄD - parzystokopytne
RODZINA - jeleniowate
RODZAJ - daniel
GATUNEK - daniel (Dama dama)

Występowanie
Obszar śródziemnomorski (południe Europy, Azja Mniejsza i Afryka Północna). W Polsce introdukowany pod koniec XVIII wieku. Obecnie, nielicznie, występuje głównie w zachodniej części kraju.

Środowisko życia
Rzadkie lasy i ich obrzeża, czasami wychodzi na żerowanie na podleśne pola uprawne i łąki.

Charakterystyka
Długość ciała wynosi 130 - 150 cm, wysokość w kłębie 105 cm. Samce (byki) są wyraźnie większe od samic (łań) i ważą od 65 do 80 kg, samice: 30 - 50 kg. Grzbiet ciała ma ubarwienie rudo-brązowe z charaktery- stycznymi białymi plamami. Wzdłuż kręgosłupa biegnie ciemna smuga. Spód ciała jest biały, na pośladkach występuje biała plama z ciemnym obrzeżeniem. Ogon jest od góry czarny, od spodu biały. W zimie ubarwienie grzbietu ciała zmienia się na szare, bez plam (tzw. szata zimowa). Stosunkowo często spotyka się osobniki będące albinosami oraz ubarwione nietypowo, całkowicie na czarno. Jak u innych przedstawicieli jeleniowatych, samiec posiada poroże (łopaty) w formie wieńca (np. szpicaki, łyżkarze, łopatacze), które co roku zrzuca (zwykle w maju), a na jego miejsce wyrasta nowe, większe. Są one bardziej szerokie, łopatowate. Samica nie posiada poroża. Największe poroża 6 - 10 letnich danieli osiągają 5 - 7 kg masy.

Tryb życia
Żyje w stadach, starsze samce żyją samotnie lub w niewielkich grupach. Pod koniec lata łączą się z grupami samic. Komunikują się językiem ciała, dźwiękami i zapachami.

Odżywianie
Zwierzęta roślinożerne. Pokarmem są rośliny zielne, młode gałązki drzew i krzewów oraz mchy i porosty.

Rozród
Zwierzęta żyworodne. Gody (bekowisko) odbywają się w październiku - listopadzie. Samica, rodzi w czerwcu lub lipcu jedno młode, czasami dwa, rzadko trzy, po ciąży trwającej około 230 dni. Młode (cielęta) po urodzeniu przebywają wraz z matką i ssą jej mleko aż do jej następnej rui. Dojrzałość płciową osiągają po 2 latach. Żyją do 25 lat.

Zagrożenie i ochrona
Naturalnym wrogiem jest wilk. Podlega ochronie okresowej, jest zwierzyną łowną. Przez człowieka są pozyskiwane dla mięsa, skór i poroża.

Sarna europejska - Capreolus capreolus

Systematyka
KRÓLESTWO - zwierzęta
TYP - strunowce
GROMADA - ssaki
RZĄD - parzystokopytne
RODZINA - jeleniowate
RODZAJ - sarna
GATUNEK - sarna europejska (Capreolus capreolus)

Występowanie
Zasięg geograficznego występowania gatunku obejmuje Europę, Azję Mniejszą oraz region Morza Kaspijskiego. W Polsce sarna europejska jest gatunkiem pospolitym w całym kraju.

Środowisko życia
Występuje w rzadkich liściastych i mieszanych lasach zarówno na niżu, jak i w rejonach górskich. Oprócz osobników bytujących w środowisku leśnym, spotkać można także sarny polne. Przystosowały się one do życia w  warunkach otwartych upraw rolniczych, łąk oraz w pobliżu osiedli i miast (wykazują wysoki współczynnik synantropizacji).

Charakterystyka
Długość ciała wynosi 90 - 140 cm, wysokość w kłębie do 100 cm. Samce (kozły) ważą ok. 25 kg., samice (kozy) ok. 20 kg. Sarna europejska charakteryzuje się średniej wielkości, smukłym ciałem o stosunkowo wysokich nogach. Sierść w porze letniej jest barwy czerwonobrązowej, natomiast zimowe okrycie przybiera odcienie siwo-brązowe lub siwo-żółte. Łatwo zauważana z daleka jest biała lub żółtawa plamą na pośladkach, tzw. lustro. Kozioł posiada parostki (np. szpicak, widłak, szóstak), które co roku zrzuca (zwykle w okresie późnojesiennym), a na jego miejsce wyrasta nowe. Koza nie posiada parostków.

Tryb życia
Sarny, żyjące w okresie zimy w małych grupach (w lesie) lub większych stadach (na polach), na wiosnę odłączają się i prowadzą samotny tryb życia. Komunikują się sygnałami wzrokowymi, dźwiękami i zapachami.

Odżywianie
Jest gatunkiem wybitnie roślinożernym. Pokarmem są rośliny zielne, młode gałązki drzew i krzewów, korzonki oraz mchy i porosty, owoce.

Rozród
Zwierzęta żyworodne. Gody (ruja) odbywają się w lipcu-sierpniu. Samica, rodzi w maju lub czerwcu jedno młode, czasami dwa, rzadko trzy, po ciąży trwającej około 10 miesięcy. Młode (koźlęta) po urodzeniu przebywają w ukryciu, matka podchodzi tylko do nich na  czas karmienia. Pokarm roślinny zaczynają pobierać od drugiego tygodnia życia. Dojrzałość płciową osiągają po 2 latach. Żyją do 12-15 lat.

Zagrożenie i ochrona
Naturalnym wrogiem jest wilk, ryś, niedźwiedź, zagrożenie (szczególnie dla młodych) stanowią także wałęsające się psy. Podlega sezonowej ochronie łownej.

Lis rudy - Vulpes vulpes

Systematyka
KRÓLESTWO - zwierzęta
TYP - strunowce
GROMADA - ssaki
RZĄD - drapieżne
RODZINA - psowate
RODZAJ - lis
GATUNEK - lis rudy (Vulpes vulpes)

Występowanie
Lis rudy należy do gatunków o szerokim spektrum występowania. Zasiedlają całą półkulę północną od terenów okołobiegunowych do Ameryki Środkowej i stepów kontynentu azjatyckiego. Dzięki prowadzonym obserwacjom naukowców, przewiduje się, że lis rudy stopniowo przejmie zasięg terytorialny lisa polarnego i w niedalekiej przyszłości wyprze ten gatunek. Badacze twierdzą, że jest to spowodowane zmianami klimatycznymi.

Środowisko życia
W naszym kraju lis rudy występuje zarówno w lasach na niżu jak i w górach, na polach i łąkach. Często można go spotkać w pobliżu gospodarstw ludzkich-jest gatunkiem wybitnie synantropijnym, czyli łatwo przystosowującym się do środowiska przekształconego przez człowieka.

Charakterystyka
Dorosłe osobniki osiągają średnio 35-50 cm wysokości w kłębie i długość ciała dochodzącą do 50-90 cm, waga waha się od 2,2-14 kg, gdzie samice zwykle są mniejsze od samców. Współcześnie nauka wyróżnia 45 podgatunków lisa rudego, które dzieli na dwie podstawowe grupy-rasy duże, zasiedlające tereny północne, i małe, zamieszkujące głównie tereny Azji. Futro zimowe charakteryzuje się gęstością, miękkością, gładkością, jest puszyste i stosunkowo długie. Spód ogona jest szarawy. Czarny punkt u nasady ogona otacza tzw. „gruczoł fiołkowy”, z którego pochodzi wydzielina służąca lisom do oznaczania terenu. Końcówka ogona jest biała.

Tryb życia
Gatunek przejawia głównie nocny tryb aktywności dobowej. Lisy maja ogromne zdolności adaptacyjne do wszelkich zmieniających się warunków środowiskowych. Tryb życia lisów może być zarówno ściśle terytorialny jak i wędrowny. Lisy rude żyją w większych grupach, spokrewnionych ze sobą, dzieląc jedno terytorium, lub formują stada, w których tzw. para alfa przysposabia odrzucone przez swoją rodzinę lisy. W terenach charakteryzujących się ubogim źródłem pożywienia w takiej grupie może panować ścisła hierarchia stadna.

Odżywianie
Lis jest gatunkiem wszystkożernym o bardzo bogatym menu. Skład pokarmu zmienia się wraz z sezonowością pór roku oraz dostępnością poszczególnych ofiar. Na obszarach silnie zurbanizowanych podstawą pokarmu są wręcz resztki produktów spożywczych wyrzucanych przez ludzi (w tym nawet pokarm dla dziko żyjących ptaków jak i dla zwierząt domowych).  

Rozród
Rozmnażanie przypada na okres wiosny. Ciąża trwa średnio 50-60 dni. W miocie rodzi się najczęściej od 4 do 6 szczeniąt. Matka pozostaje z nimi przez pierwsze dwa do trzech tygodni. W wieku trzech do czterech tygodni młode zaczynają opuszczać norę wykopana w ziemi. Młode karmione są mlekiem przez 6-7 tygodni. W wieku 3-4 miesięcy szczenięta są samodzielne. W przypadku gdy lisięta dorosną, mogą opuścić stado o ile szanse na przejęcie kontroli nad jakimś terenem są duże, w innym przypadku pozostają w rodzinnej grupie kosztem niemożności rozmnażania. Lisy rude dożywają 14 lat.

Zagrożenie i ochrona
W kraju prowadzi się odstrzał lisów przez myśliwych w obowiązującym okresie polowań.

Paw indyjski - Pavo cristatus

Systematyka
KRÓLESTWO - zwierzęta
TYP - strunowce
GROMADA - ptaki
RZĄD - grzebiące
RODZINA - kurowate
RODZAJ - paw
GATUNEK - paw indyjski (Pavo cristatus)

Występowanie
Pierwotnie Indie, Pakistan i Cejlon. W wielu miejscach na świecie zdziczałe ptaki utworzyły samoutrzymujące się populacje. Jako ptak hodowlany często spotykany w kolekcjach na całym świecie.

Środowisko życia
Otwarte lasy z drzewami sezonowo zrzucającymi liście w północnych rejonach Indii. Najchętniej zamieszkują otwarte lasy z gęstymi podszytami. Odnotowywane były osobniki nawet na wysokości 2000 m. n.p.m.

Charakterystyka
Samiec jest bardzo barwny. Głowa, szyja oraz pierś i brzuch błękitne, z metalicznym połyskiem, na głowie czub z piór tworzący koronę, grzbiet zielony, skrzydła brązowe z czarnymi prążkami. Właściwy ogon stosunkowo krótki, biało-brązowy. To co nazywa się „pawim ogonem” to w rzeczywistości tren utworzony przez wydłużone pióra pokryw nadogonowych. Na końcówce brązowozielonych piór znajdują się „pawie oka”, na które składają się koncentryczne kręgi: czarny, niebieski, płowy i żółty. Tren samca osiąga ostateczną długość między 3 a 6 rokiem życia. Samice mają wierzch ciała brązowawy, spód jasny. Nie posiadają trenu, mają natomiast koronę na głowie. Pawie tworzą haremy, w których na jednego samca przypada 2 do 5 samic. Długość życia dochodzi do 25 lat.

Tryb życia
Przejawia silny behawior terytorialny, w związku z czym, potrafi być agresywny. Nocą przebywa w górnych częściach partii koron drzew, na dachach budynków co jest zakodowanym zachowaniem wrodzonym, gdyż w warunkach naturalnego środowiska na subkontynencie indyjskim, ponieważ unikają tym sposobem ataku ze strony m.in.… tygrysów. Wczesnym rankiem sfruwa z miejsc noclegowych i rozpoczyna żerowanie. W ciągu dnia, kilkukrotnie może się zdrzemnąć, zachowując przy tym ciągłą czujność.

Odżywianie
Należy, jak większość kuraków to gatunków wszystkożernych. Odżywia się pokarmem roślinnym, zwierzęcym (kręgowcami jak i bezkręgowcami: owadami, pajęczakami, mięczakami, płazami, gadami, drobnymi gryzoniami). Żeruje na ziemi.

Rozród
Paw indyjski jest gatunkiem poligamicznym. Na jednego samca przypadają około cztery samice. Toki przedstawiają się nadzwyczaj widowiskowo. Samica buduje gniazdo - dołek w ziemi, w otoczeniu roślinności. Lub, jak miało to miejsce w Pokazowej Zagrodzie Zubrów w Zabytkowym Parku Pszczyńskim na obudowie konstrukcyjnej windy, lub balotach siana. Składa zazwyczaj od 4 do 6 kremowych jaj. Wysiadywanie trwa około miesiąca. Potomstwem zajmuje się tylko samica. Dojrzałość płciową osobniki osiągają w drugim-trzecim roku życia.

Zagrożenie i ochrona
Gatunek najmniejszej troski, pospolity.

Co bardzo ważne, prosimy o zachowanie spokoju przy spotkaniu ze spacerującymi pawiami, aby ptaki czuły się na terenie Pokazowej Zagrody Żubrów w pełni bezpieczne. Pawie nie wymagają dokarmiania, bo ogród pełen jest roślinności zielnej jak i drobnych owadów stanowiących ich naturalną bazę żerową. Nie należy więc dawać zwierzętom żadnych pokarmów, które podane przez człowieka mogą przynieść więcej szkody niż pożytku (w tym niestety śmierć zwierzęcia). Przypominamy jednocześnie, że są to dzikie stworzenia, które nie lubią być głaskane oraz niepokojone przez nadmierne zbliżanie się do nich bo razie, gdy poczują się zagrożone~mogą zaatakować i dotkliwe zranić. W związku z powyższym ptaki powinny mieć możliwość swobodnego przemieszczania się, bez zaczepiania ze strony Zwiedzających.

Gęś łabędzionosa - Anser cygnoid

Systematyka
KRÓLESTWO - zwierzęta
TYP - strunowce
GROMADA - ptaki
RZĄD - blaszkodziobe
RODZINA - kaczkowate
RODZAJ - gęś
GATUNEK - gęś łabędzionosa (Anser cygnoid)

Występowanie
W stanie dzikim występuje w centralnych rejonach Azji, Chinach i Japonii.

Środowisko życia
Zasiedla azjatyckie biomy stepowe oraz górskie doliny w pobliżu cieków i zbiorników wodnych.

Charakterystyka
Pod względem anatomicznym stanowi formę przejściową pomiędzy gęsią a łabędziem. Jej cechą charakterystyczną jest wysoki, mięsisty garb u nasady górnej części dzioba, który u gąsiorów jest większy niż u gęsi. Ogólnie samiec jest większy i mierzy ok. 95 cm. Ptaki hodowlane tego gatunku mogą osiągnąć masę dochodzącą do 12 kg. Zarówno samiec jak i samica wydaje donośny, trąbiący dźwięk.

Tryb życia
Mimo, że należy do gęsi, pływa stosunkowo rzadko. Poza sezonem lęgowym tworzy niewielkie stada składające się z kilku osobników. Może wykazywać terytorializm w stosunku do innych zwierząt a nawet ludzi.

Odżywianie
Odżywiają się pokarmem roślinnym jak m.in. trawy, koniczyna, mniszek lekarski i drobnymi bezkręgowcami.

Rozród
Gniazduje w pobliżu ujścia rzek, a także w głębi lądu, w górach, na nizinach, zawsze jednak w pobliżu rzek i jezior. Znosi od 5 do 8 jaj, które wysiaduje samica przez 28-30 dni.

Zagrożenie i ochrona
W przypadku niebezpieczeństwa doskonale potrafią nurkować, a na lądzie przypadają do ziemi i nieruchomieją. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) określiła gęś łabędzionosą jako gatunek narażony na wyginięcie. Zadecydował o tym fakt, iż ptak ten w naturze zmniejsza swoją liczebność ze względu na coraz częściej występujące susze, skutkujące mniejszymi lęgami, oraz przekształcanie środowiska naturalnego przez człowieka i polowania.

Kaczka krzyżówka - Anas platyrhynchos

Systematyka
KRÓLESTWO - zwierzęta
TYP - strunowce
GROMADA - ptaki
RZĄD - blaszkodziobe
RODZINA - kaczkowate
RODZAJ - kaczka
GATUNEK - Kaczka krzyżówka (Anas platyrhynchos)

Występowanie
Kaczka krzyżówka należy do gatunków o bardzo szerokim areale występowania zasiedlającym rozległe obszaru półkuli północnej. W Polsce, najwyżej położone stanowiska lęgowe, znajdują się w tatrzańskiej Dolinie Pięciu Stawów Polskich. 

Środowisko życia
Zamieszkuje wszelkiego rodzaju środowiska wodne, najczęściej stawy i jeziora z brzegami gęsto porośniętymi roślinnością nadwodną i szuwarami. Unika rzek z bystrym nurtem oraz zbiorników wodnych ubogich w składniki odżywcze. Jest gatunkiem łatwo przystosowującym się do zmiennych warunków środowiska, w związku z czym często spotykać ją można w miastach.

Charakterystyka
Mniejsza od kaczki domowej. Masa dorosłych samców wynosi około 1,5 kg., rozpiętość skrzydeł do 100 cm. Kaczor w upierzeniu godowym prezentuje głowę wraz z górną częścią szyi w kolorze zielono granatowym z metalizującym połyskiem. Dolna część szyi wraz z wolem jest brązowo-kasztanowe z wyraźną białą obrączką. Kuper ciemno-czarny z charakterystycznymi podwiniętymi piórkami. Skrzydła popielatoszare. Samica ubarwiona w tonacjach rdzawobrunatnych z czarnymi oraz rudymi plamkami oraz przepaskami. Dorosłe osobniki wymieniają pióra całkowicie po okresie lęgowym, tj. od końca maja do lipca. Tym samym tracą zdolność do lotu na czas około jednego miesiąca. Poszukują wówczas bezpiecznych miejsc, tzw. pierzowisk, w których gromadzą się czasem w duże stada.

Tryb życia
Jest to kaczka prowadząca stadny tryb życia. Tylko w okresie lęgowym bytuje w parach. Kaczki krzyżówki echują się zdecydowanie dzienną aktywnością, żerując intensywnie wczesnym rankiem oraz w godzinach późnowieczornych aż do zmroku. Cechą charakterystyczną jest ich duża czujność oraz ostrożność. Odpoczywają zazwyczaj w miejscach żerowania. 

Odżywianie
Kaczka krzyżówka jest wszystkożerna, potrafiąca zdobyć pokarm niemal wszędzie (na powierzchni wody, spod lustra wody, z powierzchni gleby, przesiewając błoto blaszkami w dziobie, czy też łapiąc owady w locie). Żywią się pokarmem roślinnym (zarówno roślin wodnych jak i lądowych), na pokarm zwierzęcy składają się bezkręgowce, ryby i płazy. Niektóre osobniki zjadają także unoszące się na powierzchni wody śmieci.  

Rozród
Gatunek poligamiczny. Pary formują się przełomem zimy oraz wiosny. Po przylocie na lęgowiska pary wykorzystują duże areały na których skupia się dana para w kilku miejscach aktywności oraz wypoczynku. Gniazda zakładane są na ziemi, pośród roślinności oraz w dziuplach, wypróchniałych wierzbach czy budkach lęgowych oraz specjalnie dla kaczek plecionych koszach wiklinowych. Wyścielane są puchem, suchymi źdźbłami traw oraz liśćmi. Wysiadywanie zaczyna się w okolicy marca i trwa z reguły 28 dni. Krzyżówki wyprowadzają jeden lęg w roku. Są typowymi zagniazdownikami, oznacza to, ze młode pisklęta opuszczają gniazdo już po pierwszym dniu po wykluciu i podążają za matką żerując już samodzielnie. Zdolność do lotu młode osiągają po około dwóch miesiącach po czym stają się także samodzielne.

Zagrożenie i ochrona
Jest gatunkiem bardzo pospolitym w kraju. Naturalnym zagrożeniem dla krzyżówki są drapieżniki jak lis rudy, kuny, drapieżne ptactwo, wałęsające się psy i koty oraz… duże ryby w przypadku młodych osobników.

Bażant zwyczajny - Phasianus colchicus

Systematyka
KRÓLESTWO - zwierzęta
TYP - strunowce
GROMADA - ptaki
RZĄD - grzebiące
RODZINA - kurowate
RODZAJ - bażant
GATUNEK - Bażant zwyczajny (Phasianus colchicus)

Występowanie
Pierwotny zasięg występowania obejmował Azję, od Kaukazu do Morza Czarnego po Tajwan. Istnieje zauważalna zmienność w znaczeniu geograficznym, dzięki czemu odróżnia się cztery grupy podgatunków. Pierwsze informacje o występowaniu bażantów zwyczajnych w Polsce pochodzą z 1567 roku ze Śląska. Początkowo bażanty utrzymywano jedynie w hodowlach zwanych bażantarniami, tak samo było w Pszczynie za czasów panowania książąt Promnitz, Anhalt jak i Hochberg von Pless. Obecnie dzięki hodowli i wsiedlaniu osobników do środowiska naturalnego jest ptakiem w miarę pospolitym.

Środowisko życia
Szczególnie upodobał sobie ten gatunek tereny z mozaikowato występującymi środowiskami pól, łąk oraz śródpolnych zadrzewień-remiz, z obsadzonymi krzewami oraz gatunkami mniejszych drzew miedzami. Bardzo istotnym warunkiem jego bytowania na danym obszarze jest dostępność źródeł wody.

Charakterystyka
Długość ciała samców (kogutów) waha się pomiędzy 75-90 cm, samic (kur) 50-65 cm; rozpiętość skrzydeł 70-90 cm. U gatunku występuje wyraźny dymorfizm płciowy. U obu płci występuje długi ogon. Samiec jest głównie rdzawobrązowy, pokryty ciemnymi plamkami. Głowa jest barwy ciemnej z charakterystycznym metalicznym zielonkawogranatowym połyskiem. Policzki i brew nad okiem są mocno czerwone. Samica z kolei jest brązowa z szarymi odcieniami, pokryta ciemnymi plamkami.

Tryb życia
Prowadzi wyjątkowo stadny tryb życia, szczególnie w okresie zimowym. W tym trudnym dla nich czasie większość czasu odpoczywają i żerują zaledwie kilkanaście minut dziennie, oszczędzając w ten sposób niezbędną energię. Cechują się dzienną aktywnością życia, nocują pojedynczo lub w luźnych grupach na ziemi lub drzewach oraz krzewach. Poruszają się bardzo sprawnie biegając, w razie konieczności, unikając niebezpieczeństwa zrywają się do lotu z silnym trzepotem skrzydeł, przy czym nie są dobrymi lotnikami. Lot jest niski i na krótkie odległości. Nadrabiają jednak słuchem oraz doskonałym wzrokiem.

Odżywianie
Bażant jest gatunkiem wszystkożernym charakteryzującym się urozmaiconym menu. W zależności od pory roku oraz dostępności pokarmu spożywają nasiona traw, bulwy, korzenie, pączki drzew i krzewów, młode liście, pędy oraz owoce jak i siewki.  Nie pogardzą pokarmem zwierzęcym jak ślimaki, stawonogi, dżdżownice oraz drobne płazy, gady, gryzonie a nawet padliną. Ptaki połykają kamyczki oraz twarde nasiona. Dzięki temu pokarm w żołądku jest rozcierany mechanicznie i stanowią także źródło mikroelementów.

Rozród
Gatunek poligamiczny. W okresie toków (marzec-kwiecień), samce są mocno terytorialne i nie tolerują obecności innych kogutów w swoim pobliżu. Samice wybierają na gniazda miejsca w rozproszeniu od siebie, często poza terytorium samca. Są to niewielkie zagłębienia w terenie, słabo wyścielone, zakładane najczęściej w gęstej roślinności zielnej, pośród krzewów lub w nasadzeniach żywopłotowych. W kwietniu oraz maju samica znosi do 14 jaj, z których po około 28 dniach wysiadywania legną się pisklęta. Bażant należy do typowych zagniazdowników, co oznacza, że młode opuszczają gniazdo po kilkunastu godzinach od wylęgu. Potomstwo przebywa z matką do około dwóch miesięcy, po czym się rozprasza. Dojrzałość płciową osiągają już w pierwszym roku życia.

Zagrożenie i ochrona
Największym zagrożeniem dla bażantów są drapieżniki, w tym wałęsające się psy i koty. Pisklęta ponadto są bardzo wrażliwe na deszcze oraz chłód.

Bażant złocisty - Chrysolophus pictus

Systematyka
KRÓLESTWO - zwierzęta
TYP - strunowce
GROMADA - ptaki
RZĄD - grzebiące
RODZINA - kurowate
RODZAJ - bażant
GATUNEK - Bażant złocisty (Chrysolophus pictus)

Występowanie
Naturalnie występuje w środkowych i południowych, górzystych rejonach Chin. Literatura podaje, że został udomowiony już kilka wieków przed naszą erą, a około 1740 roku sprowadzony został na wyspy brytyjskie w celach dekoracyjnych i hodowlanych m.in. do ogrodów.

Środowisko życia
Siedliska lasowe z mozaiką śródleśnych polan oraz skaliste wzgórza porośnięte gęstymi krzewami oraz zaroślami bambusowymi. Bardzo istotnym warunkiem jego bytowania na danym obszarze jest dostępność źródeł wody.

Charakterystyka
Długość ciała dorosłego koguta wynosi ok. 90-110 cm, a sam jego ogon mierzy 60-70 cm. Ciężar samca to maksymalnie 1,5 kg. Samice są znacznie mniejsze i lżejsze, osiągają ok. 64-67 cm długości i masę do 1 kg. Podobnie jak inne gatunki, bażant złocisty cechuje się dymorfizmem płciowym. Dorosły samiec na głowie ma jaskrawożółty czub i szeroki kołnierz, pomarańczowy w czarne paski. Spód ciała i piersi są czerwone, pióra na grzbiecie zielone z ciemną obwódką. Pokrywy skrzydeł są metalicznie niebieskie, plecy i okolice kupra żółte. Samica (kura) ubarwiona skromnie, brązowoszaro.

Tryb życia
Osobniki rzadko zrywają się do lotu, spłoszony ucieka piechotą. Jest bardzo skryty.

Odżywianie
Żywią się przede wszystkim pokarmem roślinnym różnego typu, a urozmaicenie ich jadłospisu stanowią owady. Nie pogardzą sezonowymi owocami drzew oraz krzewów.

Rozród
Samiec zabiegający o względy samicy stroszy swoją pomarańczowo-czarną krezę, rozkładając ją niczym wachlarz. W takim odosobnionym zakątku kura składa 5-12 jaj. Okres ich wysiadywania wynosi 22-24 dni. 

Zagrożenie i ochrona
Największym zagrożeniem dla bażantów są drapieżniki, w tym wałęsające się zwierzęta domowe. Pisklęta ponadto są bardzo wrażliwe na deszcze oraz chłód.

Bażant srebrzysty - Lophura nycthemera

Systematyka
KRÓLESTWO - zwierzęta
TYP - strunowce
GROMADA - ptaki
RZĄD - grzebiące
RODZINA - kurowate
RODZAJ - bażant
GATUNEK - Bażant srebrzysty (Lophura nycthemera)

Występowanie
Naturalnym środowiskiem występowania bażanta srebrzystego jest południowo-wschodnia Azja, Chiny, Wietnam, Birma i Tajlandia. Gatunek ten zalicza się do licznej grupy kiśćców srebrzystych, w której można wyróżnić 15 podgatunków. Niestety trudno ocenić ich pochodzenie, ponieważ przez lata różne podgatunki poddawano krzyżowaniu i w teraźniejszej polskiej hodowli rasowe osobniki występują niezwykle rzadko. Historia tego gatunku sięga czasów starożytnych, można je spotkać w chińskiej literaturze i sztuce. Wymieniano je jako święte ptaki, którym należy się oddawanie czci. W europejskiej literaturze można znaleźć o nich wzmianki już z początku XIX wieku.

Środowisko życia
Naturalnym środowiskiem występowania kiśćców srebrzystych są rejony górskie porośnięte rzadkimi zadrzewieniami, ale gęstym podszytem.

Charakterystyka
Samce bażanta srebrzystego są bardzo charakterystycznie ubarwione. Grzbiet, tylna część szyi, efektowny ogon oraz skrzydła są białe. Na piórach skrzydeł i ogona występuje czarny rysunek na zakończeniach lotek. Spód ciała oraz górna partia ud są pokryte piórami czarnymi z metalicznym- niebieskawym połyskiem. Na głowie występuje długi czarny czub. Bażanty srebrzyste posiadają wydatne przydatki głowowe, w postaci mocno wybarwionej czerwonej maski i zausznic. Na całej powierzchni przydatków znajdują się krótkie czerwone wyrostki przypominające czułki. Oczy są zazwyczaj koloru pomarańczowego. Dziób barwy białej lub kości słoniowej. Skoki są trochę jaśniejsze od przydatków, ale również czerwone. Nogi są silne, uzbrojone w długie pazury. Samce bażantów w okresie rozrodczym chcąc się wyróżniać wyglądem od rywali, zmieniają wielkość przydatków i ich barwę. Przydatki nabrzmiewają i stają się jeszcze bardziej krwistoczerwone.

Tryb życia
Bardzo dobrze znoszą zimowe mrozy, tworząc liczne rodziny. Osobniki rzadko zrywają się do lotu, spłoszony ucieka piechotą.

Odżywianie
Naturalnym pokarmem kiśćców są młode pędy, owady, larwy, nasiona i leśne owoce, ale również drobne gady i płazy.

Rozród
Gniazda zakładają w krzakach lub wysokiej trawie pod starymi pniami drzew, wygrzebując dołek, wyścielają go drobnymi gałązkami i trawą. Najczęściej terytorium jednego samca zamieszkują 3-4 samice. Kury znoszą 12-16 jasno brązowych jaj, delikatnie nakropionych białymi plamkami. Po 25 dniowym okresie wysiadywania, wykluwają się młode, wychowywane tylko przez samicę.

Zagrożenie i ochrona
Największym zagrożeniem dla bażantów są drapieżniki, w tym wałęsające się zwierzęta domowe. Pisklęta ponadto są bardzo wrażliwe na deszcze oraz chłód.